En primeiro lugar o pueblo, hai que
patealo e disfrutalo. O río Antiga discurre polo medio do pueblo e dalle
un encanto único. As casas teñen un encanto especial e no pueblo está o
Balneario de O Incio con toda a súa historia.
A entrada do pueblo a man dereita o antiguo balneario,
hoxe en obras. Tamén seguindo pola dereita baixe a carón do río. Ver
fotografías seguintes.
De frente esa casa que se ve é nada menos que a
Casa Palacio de Ferreria de O Incio, a xenealoxía da casa si a
queredes ver está no libro Luís López Pombo, na páxina 183 e seguintes.
Ver na bibliografía (2).
No seculo XIX o Conde de Campomanes dedicouno a Hotel
do Balneario. Por certo neste lugar estaba no século anterior a fErrería
do Incio.
Paseando entre as casas e a carón do río. Marxen dereita.
Ferrería e río Antiga. Foto Secundino Lorenzo
Outra vista das casas da Ferrería neste caso a carón do
río Antiga.
Outra fotografía da miña visita.
Fotografía marabillosa de Miniontour,
a páxina web que poño a continuacion e que describe a Ferrería do Incio
de forma maxistral, amena, enterados, e con grandes fotografías. Axudan
a ver a paisaxe a parexa de Minions, seguramente Kevin e un amigo que
lle dan outro toque.
En principio hai unha páxina web marabillosa que explica como é o
pueblo e que outras posibilidades ten.
Por certo un artigo moi bon que non deixa
ningunha beleza solta, nel podedes ver, aparte dunhas fotografías moi
logradas o seguinte:
.-O Balneario do Incio e a súa
historia. Características das súas augas. 1884-1995.
.- O río Antiga polo medio do pueblo
marabilloso.
.- As casas con gusta e arregladiñas,
algunhas espectaculares nas súas balconadas.
.-A igrexa, velliña pero moi digna.
.-Os veciños encantadores.
.-A fonte do Balneario a 1 km. do
pueblo. Unha fonte espectacular.
.- Andaina as Ferrerías do Incio do
século XVII. Eran como 50
Todo está no artigo sensacional do link
que debedes leer completo. Unha maravilla. Gracias, moitas gracias os
autores.
Na fotografía de miniontour.es aparecen algunhas casas
da Ferrería do Incio e por suposto o río Antiga.
Vista do pueblo, un pueblo con moito encanto.
Outra visión do pueblo.
Balconada dunha casa da Ferrería.
Igrexa de Ferrería, a carón do balneario
Este era o Balneario de o Incio
non fai moio. A finais do século XIX e o XX ata a Guerra Cicil foi
un dos máis famosos de España, era moi recomendado polos médicos de
toda España sobre todo para potenciar o apetito e loitar
contra as depresións e similares.
Fotografía que aparece na revista
LVCUS nº 42 nun especial dedicado a O Incio.
Este era o Balneario de o Incio en
tempos. Non faltaba nada e a pesares de non estar moi ben
comunicado a xente chegaba de tods partes de España.
Fotografía que aparece na revista
LVCUS nº 42 nun especial dedicado a O Incio.
Hoxe non acaba de arrancar, a
inversión é grande e perdeuse moito aquela chamada dos balnearios.
Máis abaixo escribo un pouco da
súa historia.
--o--
Seguidamente podemos visitar río arriba
as famosas Cal de Leiriña e Cal de Gandarón, arquitectura de traida de
augas para prados que no se ve en ningún lugar. Un sistema tamén
único.
A Cal de Leiriña.
Unha arquitectura incrible. Etnografía pura.
Podedes ver nesta misma páxina como se chega a elas e en qué
consisten.
Sobre as Cal de Ferrería tendes
máis información nesta web.
---o---
E por último a 1 km. está a Fonte
do Balneario, que as veces abre polas tardes. 1 km hai a fonte.
Preguntar no pueblo si está aberta.
A señora que ten a chave chámase Mª
Aurora. Unha persoa amable que moitas veces se presta a abrir o lugar e
contar cousas moi interesante sobre esta gran fonte que solta 1440 l/m.
Ver este video de "Vivir aquí" que trae cousas interesantes sobre a
Ferrería e sobre esta fonte tan importante.
Visita a fonte do Balneario. Esta fonte está situada a
un km. do pueblo e moita xente vai andando, inda que a subida non é pouca,
logo a volta todo axuda xa que é baixando.
A fonte ten o seu encanto. A fotografía é de Secundino
Lorenzo.
--o--
Engadir pouca cousa, uns datos sobre O
Balneario do Incio. E otros datos sobre a andaina as ferrerías do Incio.
Aquí quero facer unha referencia das auga
da Ferrería, referencia contada por unha veciña de Calvos, Carme Aira,
no libro que referencio na bibliografía (3) e que foi usado polo que
escribe.
No apartado 18 , copio literalmente:
"18.- As augas.
As augas da Ferrería sonche
moi boas pra anemia e pre ter familia. No vran viñan auguístas de
tódolos sitios. A señora Dolores de Gamallo cando casou estuvo cinco
anos sin ter fillos, foi toma-las augas e despois tuvo cinco..."
Sobre o Balneario do Incio. Augas do
Incio:
Fotografía que aparece no libro (1). Propiedade de
María G. Souto Figueroa
A autora do libro (1)
Fotografía que aparece na revista LVCUS nº
42 nun especial dedicado a O Incio.
Escribo estas notas:
Declarada Auga de Utilidade Pública o 15
de xaneiro de 1884.
Trae textos de varios especialistas como:
Pedro María Rubio Tratado completo
de las fuentes minerales de España 1845.
Ramón Otero Acuña. Galicia médica.
1867.
Nicolás Taboada Leal. Hidrología
médica de Galicia 1877
y Desiderio Varela Puga. Memoria
sobre las aguas minerales de Galicia. 1878.
Reproduzco una parte del texto de Nicolas
Taboada Leal, en el libro Hidrología médica de Galicia escrito en 1877:
"...A la corta distancia de medio
cuarto de legua del lu7gar deSan Pedro, que puede decirse es el que
constituye el pueblo de O Incio, en el descenso de un elevada montaña,
se encuentra una fuente mineral, de un caudal abundatísimo, y tanto que
pueden toma agua treinta o cuarenta personas aa la vez, sin que se
resienta no escasee, por mucha agua que se extraiga. El terreno en el
que se halla la propiedad, y no se exige retribución alguna por su uso.
No hay duda de que goza de bastante
fama y bien merecida en toda la provincia de Lugo, y aun fuera de ella;
pero con todo eso, el número de enfermos que actualmente concurre á
usarla como bebida medicinal, no pasa de 150 á 200 de varios puntos de
la provincia, sin duda por la localidad en que se halla ofrece poca
comodidades para el hospedaje de los particulares.
Los que se dirigen á esta fuente de
salud se alojan en el publo de Incio, que es el más próximo y el que
proporciona mejor albergue, pudiendo admitir hasta 100 personas á la
vez. Durante la temporada de verano hay aquí abundancia de carnes
fresacas, pollos, gallinas, pan, vino, sal y velas, todo esto á precios
módicos, como igualmente las posadas, por las cuales cada uno suele dar
lo que les parece, ó alquilarlas a precios convencionales. Pero los
enfermos concurrentes tienen precisión de llevar cama, servicio de ropa,
de mesa, y demás utensilios para su asistencia y cómoda estancia.
PROPIEDADES FISICAS:
Ya derjamos dicho que el manatial de
esta fuente mineral es muy abundante: en el punto donde cae el agua
forma algunas ampollitas ó burbujas, que revientan en la superficie, y
lo mismo sucede cuando, recogida en un vaso o basija, se traslada
inmediatamente a otra.
Al pié del manantial el agua es
incolora, muy clara y trasparente, pero expuesta por algún tiempo al
aire atmosférico ó conducida á algunhaa distancia, aunque se la lleve en
botella muy bien lacrada, se enturbia y deposita en el fondo un
sedimento de color amarillo rojo; no tiene olor, y su sabor es á hierro
ó tinta. En los sitios por donde por donde pasa deja un depósito
semejante a la herrumbre.
PROPIEDADES QUÍMICAS:
Del análisis practicado por el Doctor
Casares se desprende que esta agua son: acídulo
ferruginoso-carbonatadas.
PROPIEDADES MEDICINALES:
Np pnstante, no podemos dispensarnos
de manifestar que las del Incio, en las cuales se halla el ácido
carbónico, ya en estado libre, ya combinado con el hierro, constituyendo
una clase de agua, que antes de ahora se conocía con la denominación de
ferruginosa acídula, y hoy se llama ferruginosa ¡carbonada, es todavía
más poderosa y eficaz para la medicación de aquellas afecciones morbosas
en que se aconsejan los preparados marciales., Por eso, el agua mineral
del Incio, tanto por la circunstancia del ácido carbónico que contiene,
y que forma el carbonato de hiero, cuando por los otros carbonats e
magnesio y de cal que también se envcuentran en ella, debe producir los
resultados más favorables en las dolencias crónicas del tubo digestivo,
especialmente en la neurosis de estómago é intestinos, y aun en muchas
enfermedades de las vias urinarias; en el flujo hemorroidal, excesivo e
irregular, en la leucorrea ó flores blancas, y sobre todo en las
alteraciones y desarreglo de las evacuaciones menstruales.
SITUACIÓN ACTUAL:
O hotel balneario dunha estrela é un
edificio de tres alturas con planta en forma de H. Encaixa perfectsmente
no seu entorno.
O hotel estaba destinado ao aloxamento
e carecía de instalacónes balnearias, xa que para tornar as augas habia
que desprazarse aproximadamente dous quilómetros, era un paseo cunha
vexetación frondosa e que pola súa altitude, facía que o verán fora máis
fácil de levar.
Ata 1980 conserváronse os salóns,
comedores, salóns de xogos e capela. O Hotel dispuñia dun coidadoso e
elegante xardín. Fora construído por Benigno Quiroga.
Era e é, o único gran balneario de
augas ferruginosas. Non se sabe en que época empezou a ser utilizada
esta auga coñocendo o seu poder salutífero.
A súa época de esplendor foi no
século XIX e principios do XX, a partir de 1930 entra nun estado de
decadencia, ao igual que o resto dos balnearios de Galicia, polos
acontecimientos políticos que van ter lugar en España e fóra dela.
O estado de decadencia continua,
porque se ben é certo que recibiu subvencións da Xunta de Galicia para
adecualo a situación de progreso que vivimos no eido do turismo de saúde,
parece que estas axudas non foron suficientes.
Neces´tanse infraestructuras de
estradas, carece de casa e comidas e outras distraccións. A vila era
buliciosa cando o balneario estaba no seu apoxeo.
Actualmente, pódese pensar que a
rehabilitación do balneario estaría dirixida a ser un lugar idóneo para
persoas con trastornos psíquicos, estados depresivos, anorexia e curas
de tranquiladade pos a súa altura 720 metros sobre o nivel do mar, a
toma de auga cos seus paseos, o aire limpo e a fermosura da súa
vexetación leva a serenar o espírito.
Outra fotografía da Fonte do Balneario da
Ferrería. Penso que a fotografía é de Mani Moretón
A fonte coñecida tamén como Fonte
Rubia, ten auga transparente cando mana, máis tarde, en contacto co
osíxeno do aire, o fero ferroso que contén oxídase e deposítase en forma
de copos que co paso do tempo se fan máis conglomerados.
A fonte do Balneario está dentro desta casa. A 1 km.
da Ferrería do Incio.
A fonte está resguardada no interior
dun recinto e, pola súa talla e decoración, é máis artística de toda
Galicia, toda ela é unha alegoría, obra dun gran artista, do que
descoñecemos o seu nome, que produce unha indudable fascinación. É unha
escultura legada non só á Historia de Arte, senón tamén á Historia en
xeral.
Sobre unha base vertical de mármore
apoiase a fonte construída con igual material. A súa parte posterior
está adornada cunha bóla decorada con motivos florais.
Gous ramos de loureiro atados por unha
cinta forman un círculo que deixan no interior unha data, 1895.
Remata cada ramo cun escudo, no interior dun deles aparece,en letra
gótica, a inicial C, que se refire ao conde Campomanes. No segundo
escudo aparecen dúas letras entrelazadas Be Q, que se corresponden con
Benigno Quiroga. Ambos os dous son homes de referencia na historia do
Incio. Vampomanes por levar a estrada á localidade e Benigno Quiroga por
construir o Balneario.
O motivo decorativo principal é un
pequeno anxo alado espido que sostén na súa man esquerda unha copa, e na
dereita o corno da abundancia de que mana abundante auga.
Tamén son salientables, á dereita do
anxo e un pouco máis arriba, a imaxen dun ollo do que saen numerosos
raios e a representación dunha curuxa (símbolo de sabedoría) sobre un
tronco.
Unha pía semicircular recolle a auga
mineromedicinal que mana do gran corno do bucio.
Na actualidade se se quere tomar a
auga, hai unha persoa do lugar que ten a chave do recinto e ábreo
gustosamente. O Hotel Balneario non funciona.
Saír á Calvos.
