Andaina-visita  polo CANON DO Miño 

Chuleta da andaina - visita.

 

A Cova. O Cabo do Mundo

Visitamos: as igrexas de Santo Estebo de Ribas de Miño - Diamondi - e San Martiño da Cova- Tamén o Museo de Arxeriz. Chuleta da andaina CANÓN DO MIÑO LUGO   Datos e chuleta da andaina-visita.

 

 

Salir a Calvos.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Mapas da visita:

 

Poño algúns mapas para que vexades que non vai ser fácil selecionar unhas cantas cousas para ver nunha primeira visita estes lugares incribles.

 

Mapa da Ribeira Sacra do río MIño e do río Sil.

 

Reservas da Biosfera: Ribeira Sacra e Serras  de Oribio e Courel

 

Sin lugar a dúbidas estos lugares están cheos de canóns, serras, chans e vales cunha riqueza en flora e faunas fora de serie que a converten nunha Reserva da Biosfera da UNESCO.

Tamén están cheos de historia: dende os castros dos nosos antepasados, os oestrimnius, ata a nosa era; un patrimonio fora de serie e único no mundo.

Respetemos os lugares.

 

Mapa de miradores e sendeiros da Ribeira Sacra do Miño.

 

Mapa  de patrimonio da Ribeira Sacra do Miño. Incrible a riqueza.

Faltan os castros, pero están no seu sitio, tamén os petroglifos e tamén as mámoas. Un gran patrimonio que ten a Ribeira Sacra. Unha pena que o río tanto o Sil como o Miño teñan tanta auga parada, xa sei o progreso...pero maila todo temos unha marabilla.

 

--O--

O marabilloso de todo esto é que ó temos a "tiro de pedra" dos nosos fogares. Unha mágoa que haxe xente da nosa zona que non vexa esta riqueza e peor inda que nona coñeza.

 

Dende Calvos ou Vilasouto chegar a Ribeira Sacra do río Miño, enfrente a Chantada, por Escairón son 15 km. Por Monforte un pouco máis pero esta preto, moi preto.

Esta será a miña selección de lugares:

A páxina visitará Santo Estevo de Ribas do Miño,  San Paio de Diamondi, o Cabo do Mundo e a Igrexa de San Martiño da Cova, a Casa Museo de Arxeriz. Para un día está máis que dabondo. O importante e que vexades as marabillas que temos en Galicia e moi preto e que se poden artellar moitas excursións e sacarlle moito proveito

 

Quedan abertas outras visitas e andainas xa que quedaredes namorados destos lugares.

 

Ruta xeral  Tramo 1

¡Empezamos!

¡Mellor pola mañan, sin madrugar moito, pero con tempo!

 

Mapa de situación da primeira igrexa a de San Estevo de Ribas de Miño.

 

Tramo 1: visita San Esteban de Ribas de Miño e Diamondi.

Localización da igrexa:

Parroquia: Santo Estevo de Ribas de Miño

Lugar: Santo Estevo

27594 O Saviñao - Lugo

Coordenadas         42.617874 ,     -7.706872

398 m.s.n.m.

A chave: preguntar hai unha Sra. que ten as chaves.

Chamar ao Concello do Saviñao e pedir información, un par de día antes: 982452061

 

 

Mapa de situación 2: aquí vese exactamente onde está a igrexa coas coordenadas en grados,

para facer soio copiar e pegar. Aquí vese moi ben a maniobra de seguir ata a ponte do Miño, fixádevos que antes de chegar hai un desvio que nos deixa facer a maniobra moito mellor.

Xa que vamos empezar por visitar a Igrexa de Santo Estevo de Ribas do Miño, dende Calvos ou Vilasouto penso que mellor vamos ata Monforte e sin entrar collemos a circunvalación que vai a Chantada Lu-533. Antes de chegar o desvio "pón Cazapedro" , que levaría ao encoro de Belesar, está indicado, collemos a estrada que nos leva a menos de un km. ata igrexa.

Atención dende Monforte ten unha mala entrada, xa que queda no outro carón, ir atentos primeiro aparece o rótul que pon "Cazapedro" e  enfrente o da nosa igrexa, hai que seguir ata 1 km máis abaixo e antes de entrar na Ponte que pon río Miño, meterse a esquerda que pón "Ruta fluvial" é a estrada que leva ata o pueblo Belesar o catamarán, etc, metédevos que así dades a volta e xa subides outra vez o 1 km. e entrades pola vosa man a dereita.

No mapa tendes marcada o que hai que facer en bermello: pasar rótul "Cazapedro" é a 1 km. na ponte pasar a esquerda e volta, andar o 1 km e entrar na estrada que leva a igrexa de Santo Estevo. Está claro que aquí non podedes entrar a esquerda xa que é raia continua. Seguides e a 1 km.dades a volta, ver figura seguinte.

No mapa de situación que é do 08/08/2018 vendes perfectamente como pode facerse.

Vexo tamén que esta maniobra está indicada antes xa que indica que se pode dar a volta a 200 m. efectivamente na ponte.. ¡Ven feito pola DGT!.

Para sair para Diamondi xa tendes esa man e colledes a estrada que hai a 1,7 km. que leva a Fondo da Vila e logo Buxán e xa chegades a Diamondi. É a estrada Lu-P-5806

 

Vexamos cousas sobre a Igrexa San Estevo de Ribas de Miño.

 

Igrexa de San Estevo de Ribas de Miño (O Saviñao)

Dibuxo tomado do libro da biliografía (1)

 

Tomei este dibuxo xa que é a maior forma de entender que esta igrexa foi construida nunha ladeira onde practicamente era imposible facela, sin embargo fixérona e moi seguro por certo, no famoso terremoto de Lisboa nin se moveu cando todos sabemos que en Galicia houbo movementos en moitos edificios como no Ribeiro ou en Montederramo. Do dibuxo non escapan algúns detalles de asentamento que si podería escaparse vendo fotografías.

Nesta marabillosa fotografía, sacada da web de Rotea, vese a ladeira na que está feita pero non conta como está asentada.

Outra imaxen marabillosa, descoñezo ao autor da fotografía. Interesa ver que a Igrexa está feita e asentada nunha ladeira, polo tanto ó fundamental foi como se fixo para que esté asentada perfectamente.

O máis seguro sobre este monumento é que foxe construido por mandato do obispo de Lugo, por moitos detalles, en particular polo parecido os traballos feitos en Portomarin. Dende logo parécese moito. É posible que foxe Monasterio nos primeiros anos pero non hai documentación relacionada.

O edificio é impresionante, a fachada ten un impresionante rosetón, espectacular visto tamén deste dentro, logo porei unha fotografía, ten catro metros de diametro, a porta ten catro arquivoltas sobre columnas de mármol do Incio, con músicos sentados que lembran, salvando as diferencias, como dice Fco. Javier Ruíz (1) ao Pórtico da gloria de Santiago e de Ourense do maestro Mateo.

Nesta fotografía deS. Lorenzo, o que escribe vense estos detalles. A entrada é impresionante.

Detalle dos capiteis da portada da igrexa.

Detalle do tornaaugas e do rosetón da fachada. Incribles. Esta fotografía e a anterior son miñas, unha mágoa que na miña visita non tuvéramos chave para vela por dentro, tuvémonos que conformar coa explicación da guía, por certo extraordinaria, que no ano 2013 nos levou por esta e outra igrexas da Ribeira Sacra do Miño e quedamos impresionados. Eu acerqueime dende Calvos aquela e outras tardes.  O evento estaba montado por varios concellos entre eles O Saviñao e consistía que reunirse a unha hora da tarde na praza do pueblo, quen quixera e logo organizar unha marcha en automovil coa guia e outros compañeiros. Unha gozada de idea, que coido debera seguir.

Tamén saquei esta dende o exterior. Porta da fachada sur, moi interesante. O campanario está fora nunha rocha na parte sur; ten dúas campás.

 

 

O Rosetón visto dende fora dase un conta da luz que pode meter na igrexa, pero é que os catro metros que ten fano impresionante, ver a fotografía que aparece a continuación:

A orientación da igrexa é loxicamente coa fachada principal cara o poniente como mandan as normas das igrexas románicas.

 

Este é o ábside da igrexa e dúas partes, a iglesia está dividida en catro partes. Imaxen tomada dunha 360º  que poño no primeiro lugar dos links de ampliación.

Planta dibuxo de San Estevo de Ribas de Miño sacada do libro que puxen na bibliografía deste traballo (1).

Neste plano orientado de oeste a este vense perfectamente as catrlo partes da igrexa é o ábside, tamén na portada está dibuxada con todo detalle a doble paréd e as escaleiras que suben ao rosetón e o campanario, pero este foi quitado posteriormente, hoxe está fora da igrexa.

 

O interior está dividido en catro espacios por arcos e un ábside con bóveda de Canón. A altura da igrexa é impresionante e todo elo está permitido pola construción  sobre arcos de descarga que o permiten, a pesar repito de estar feita nunha ladeira.

 Perfectamente construida,  a fotografía está tomada dunha 360º do primeiro link que poño abaixo. É moi interesante xa que vese a parte de atras da iglesia, a dereita e o doble muro feito para alixeirar a fachada  e o mesmo tempo para darlle consistencia. Si algún día entro sustituirei as fotografías, de momento fixen unha copia dun trozo.

 

Os materiais de construción son de pedra caliza e usouse tamén o mármol do Incio en moitos capiteis e columnas.

 

Fotografía sacada dende fora e na parte este, aquí vese perfectamente o ábside semicircular. Descoñezo o autor da excelente fotografía, sacada do primeiro link que poño ao final.

 

Planta dibuxo de San Estevo de Ribas de Miño sacada do libro que puxen na bibliografía deste traballo (1). Aquí insiste Francisco José Ruíz Alderguía. o autor do libro (1) nunha das peculiaridades positivas desta igrexa marabillosa.

O lugar onde está ubicada a igrexa consiste nun desmonte e un recheo para construila, quedando a fachada principal, a máis pesada mirando ao río con peligro de derrumbe e colapsar a igrexa. Pero o constructor era moi bon: o primeiro que fixo foi construir unha bóveda baixo os pés eso vese moi ben do fant´ñactico dibuxo, así dalle o terreo unha consistencia fora de serie, evitando o corremento das terras. A segunda cuestión que fixo foi alixeirar a fachada, que ha fixo oca e cunha trabazón entre as paredes por medio dunha escaleira interior que sube ao balcón do rosetón. Puso tamén dous arcos de descarga laterais que van xunto a porta principal. Gracias a todo esto en nove siglos de vida non tuvo ningún momvemento.

 

Esta fotografía, tamén miña permite ver o asentamento.

Esta fotografía, tamén miña permite ver o asentamento.

Foio o que máis me chamou a atención.

Ver como está construido o ábside e que columnas ten de apoio aparte do muro.

Dentro da igrexa é digno de admirar unha adoración dos Reis Magos, en pedra, que o parecer indamantén algo de policromía orixinal.

Non deixedes de ver as fotografía 360º que hai na primeira web que poño máis abaixo,concretamente a Galicia el buen camino, sensacional e podedes ver detalles dentro da igrexa, e fora tamén.

Por suposto ten moi interes todo o feito por Miniontour, por eso a poño como segunda web, traballan moi ben e conb moito gusto.

 

Para rematar decir que é Monumento Nacional dende o ano 1931.

Unha auténtica xoia.

 

 

Links moi interesantes sobre a Igrexa de San Estevo de Ribas do Miño:

 

San Estevo de Ribas de Miño. Galicia el buen camino. Fotos 360 interiores e exteriores.

Miniontour visita San Estevo de Ribas do Miño.

Arquivoltas. Moi interesante, aquí podedes ver o campanario.

--o--

 

 

 

Vexamos cousas sobre a igrexa San Paio de Diamondi.

 

Tramo 1: visita San Paio de Diamondi.

Localización da igrexa:

Parroquia: San Paio de Diamondi

Comarca: Terra de Lemos

Lugar: Diamondi

27548   O Saviñao - Lugo

Coordenadas         42.5944103 ,     -7.712028

485 m.s.n.m.

A chave: preguntar nas casas que hai  a carón da igrexa. Unha Sra. ten as chaves.

Chamar o Concello do Saviñao, dous días antes,  e pedir información: 982452061

 

 

 

Supoñemos deixamos a igrexa de San Estevo de Ribas de Miño, volvemos pola misma estrada e o chegar a xeral volvemos cara Monforte de Lemos. O pasar apenas 1,7 km. temos outra estrada a Lu-P-5806 que nos leva directamente a segunda igrexa que vamos a visitar, a de San Paio de Diamondi.

Estuven nesta igrexa no ano 2013, esta fotografía é do 2011,  e non estaba feito a casa dos peregrinos, ver fotografía máis abaixo. Fotografía de Google Earth.

 

San Paio de Diomondi,fachada ano 2013. Fotografía Secundino Lorenzo. Na parte esquerda estaban a facer o Albergue de Peregrinos do Camiño de Santiago.

Estuven nesta igrexa no ano 2013 e non estaba feito a casa da esquerda da fotografía, estaban en construcción. Nada menos que un albergue para o camiño de Santiago. Aproveito a fotografía da web Miniontour.es os que lles dou as grazas.

 

Portada de entrada a San Paio de Diamondi. Chama moito a atención xa que na porta hai de todo dende lobos, saxitarios que non se ven noutras portas e moitas cousas que cham a atención. Non é unha entrada normal.

Seica o Obispo Odoario salvou da ruina esta igrexa. En 1164 xa aparecía nombrado, nunha donación de Fernando II, San Pelagio de Diomondi. Era un monasterio en 1231, que pasa a depender do Obispo de Lugo, aque a fixo a súa residencia de verán. A casa do obispo estaba adosada o muro norte e logo convirtiuse en casa rectoral.

O nome de Paio, Pelagio ou Pelaio tuvo grtan tradición xa que a vida do xoven Pelaio, sobriño do obispo de Tui que prefiriu a decapitación a someterse as tentacións que lle propuña o califa. O de Diomondi ven de Deomundo, nome visigodo, que seguro que era o dono do lugar.

A porta e a fachada é moi esbelta con capiteis moi ben tallados e flanqueados por dous arcosque dan a sensación dun templo de tres naves. Catro arquivoltas con colunnillas e capiteis. Con figuras moi curiosas.

 

 

A pila ten unha base cónica e parece unha copa semicircular. O dibuxo chama moito a atencións sobre todo  a roseta cós seis pétalos. Dentro ten unha cruz latina e dúas figuras.

 

Intentouse facer un gran templo pero o proxecto quedouse corto, bótanse moitas cousas de menos. Non ten rosetón na fachada principal, tampouco a altura, inda que non é pequena, falta altura nos muros laterais e outros moitos detalles si comparamos coa igresa de San Estevo de Ribas de Miño quedouse moi curta.

Vista da outra parte da igrexa co altar. A orientación é coma todas de oeste a este. O ábscise do altar semicircular ten moita luz.

Unha vista do teito e das columnas que sosteñen a bóveda de canón.

Aquí vese a porta sur que ten uns detalles de bovinus nas mochetas e arcos lobulados no tímpano.

 

A súa construcción rematou no ano 1210 despois das reformas e cambios, que foron minando o diseño de principio, que prometía moito.

Para rematar poño unha fotografía sacada da web que recomendo de Miniontour onde acostumbrar a poñer estos monecos simpáticos que van facendo comentarios moi apropiados. Quero poñer esta fotografía xa que cando eu estuven na zona estaban en construción este albergue para peregrinos que fan o camiño de inverno a Santiago. Sei que logo caeu parte e fianlmente quedou así, que me parece moi digna a obra e sei que falan ben dela. Escribo esto en marzo de 2023.

Eu estuven no 2013 cunha guia e outros compañeiros. O resto das fotografías saqueinas eu.

 

Links interesantes sobre a Igrexa de San Paio de Diomondi:

 

Miniontour visita San Paio de Diomondi.

 

 

---o---

 

Visita a Igrexa de San Martiño da Cova no Cabo do Mundo:

 

Siguemos de visitas, vamos visitar un lugar marabilloso que se chama Cabo do Mundo onde o río Miño fai un meandro que é famoso e que hai que ver.

Vimos de Diamondi, supoñemos que salimos de mañán e non moi tarde xa que pretendo que vexamos tres lugares, xa levamos dous.

De Diamondi ata o cabo do mundo é seguir a estrada e andar 8 kms. simplemente.

Saides de Diamondi e a 400 m cambiades d estrrada pasades a LU-P-5807 e non abandonades ata Fión, soio 5 km despois. En Fión  colledes a dereita e pasades polo mirador do cabo do mundo e a 200 m. colledes a dereita para baixar o Cabo do Mundo.

 

No mapa buscades Fión e colledes a dereita, xa vedes o Mirador do Cabo do Mundo, e a 200 m. colledes a dereita. Para comer recomendo o Restaurante  Torre Vilariño, a 3 km. da Igrexa,  que queda a carón da casa Museo de Arxeriz que hai que visitar.  Baixades antes de comer a ver a Igrexa de San Martiño,  temén o mirador Abadia da Cova, con moi boas vistas. e logo a comer. Despois de comer podedes tomar un café abaixo na praia da Cova, un lugar agradable.. Tendes un mirador, o Mirador da Abadia da Cova, onde está precisamente a bodega.

 

Esta fotografía do que escribe está sacadadende o Mirador da Abadia da Cova. O lugar é un espectaculo.

Esta fotografía tamén miña, ou sexa Secundino Lorenzo, está sacda un pouco máis arriba. Abaixo tendes o mirador. O lugar é impresionante.

 

Sigo con fotografías impresionantes, aquí vedes o mirador abaixo. No río Miño no centro tendes a praia da cova, onde digo de ir a tomar un café, tamén hai restaurante. A esquerda tendes a Igresa de San Martiño. Esa casa que se ve a dereita é a bodega Adegas Moure, pode visitarse tamén, pero previo aviso e hai que pagar.

Pero vamos ver a Igrexa de San Martiño da Cova (Seguimos en O Saviñao)

 

Vista tridemensional da zona, ver o desnivel que hai a igrexa a 387 m.s.n.m. e o río Miño abaixo a 207.. Si queredes ior ata a praia tendes unha estrada que se ve no mapa, abaixo a esquerda e que sae a pñoucos metros da igrexa.  Hai a preia 2,5 km. O mirador 800 m.

 

Tramo 1: visita San Martiño da Cova.

Localización da igrexa:

Parroquia: A Cova (San Martiño)

Comarca: Terra de Lemos

Lugar: A Cova.

 27548 - O Saviñao - Lugo

Coordenadas         42.561167 ,     -7.676264

387 m.s.n.m.

A chave: preguntar nas casas que hai debaixo da igrexa. Unha Sra. ten as chaves.

Chamar o Concello do Saviñao, dous días antes,  e pedir información: 982452061

 

San Martiño da Cova, unha pequena igrexa encantadora nun lugar privilexiado.

Igrexa románica de finais do século XII e principios do XIII. É un módelo de igrexa do rural galego de ábside semicircular e nave única case cuadrada.

Soio é un pouquiño máis grande do habitual xa que foi monasterio de CanónigosAgustinos.

A mín gústame moito xa que está consagrada ao patrono de Ourense San Martiño, pero esto non é máis cunha anécdota, a guía que me ensenou esta igrexa tamén dixo que era a clásica rural e que lle encantaba por todo...E coincido, simplemente.

Este é o aspecto que ten por fora, moi pouca cousa pero bonita.

 

Por dentro é bastante alta e ten este aspecto típico de igrexa convencional do románico. A orientación por suposto ao oeste, nada menos que o Cabo do Mundo.

Por estar nunha forte pendente a fachada principal queda ao río Miño, a altura da cabeceira ospés é salvada por tres tramos de escaleira, un na entrada principal, outro no prebisterio e outro no medio da nave.

San Martiño o santo que da nome a Igrexa.

O corpo principal está articulado en tramos por medio de grandes contrafortes que se van adelgazando na parte alta..

Seica conserva unhas pinturas da Santísima Trinidade e unhas esceas na bóveda do presbiterio quesimulan unha balconada.

Sobre San Martiño que podo decir, falo de San Martín de Tours,  non moito xa que na vida pisou Galicia e a pesar de todo é patrono de Ourense e ten a Catedral de Ourense dedicada. Seica era moi tolerante e compartía cos pobres moitas cousas, a capa por exemplo que partiu en doas cun mendigo para que se tapara do frio. En fin si queredes ampliar tendes aquí un link.

 

As vistas son marabillosas.

 

 

---o---

 

 

 

Para comer tendes dúas opcións:

A primeira en Restaurante Torre Vilariño, que por certo comín unhas cantas veces e moi ben por certo.

A segunda opción é  casi a carón da igrexa, subindo un pouco tendes tamén un restaurante, Restaurante A Cova onde se come bastante ben e cunhas vistas moi bonitas. Aquí comimos un grupo de amigos o día 05/05/2023.

Podedes dedicar a tarde a visitar a Casa museo de Arxeriz. Pode ser pola vosa conta ou con guía. Por suposto chamar antes.

A continuación tendes algúns datos da visita ao Museo de Arxeriz, que dende logo recomendo.

 

---o---

 

Casa museo de Arxeriz. Ecomuseo Pazo de Arxeriz.

 

 

Si comedes en Vilariño a poucos metros xa tendes o museo. 600 m. O mismo si o facedes no Restaurante A Cova édesplazarse  1 km.

 

Esta é a posición do Ecomuseo Pazo de Arxeriz. Ir con calma, merece a pena.

 

Situación do Ecomuseo Pazo de Arxeriz

Lugar: Arxeriz s/n.  Fión.

27548   O Saviñao - Lugo

Coordenadas         42.558960 ,     -7.666393

589 m.s.n.m.

Non estaría de máis enterarse un par de días antes si estará aberto.

Aquí tendes un teléfono para chamar:  692941667 admite wassap.

 

Para volver dende Arxeriz indo a Vilariño colledes a man esquerda a Lugo -P-4102 que vos leva a poucos kms. a estrada Monforte-Chantada pola que comenzastes a mañán coller a esquerda para Monforte e para a casa.

 

Copio os seus fins:

"...O Ecomuseo Pazo de Arxeriz forma parte da Rede Museística de Galicia dende o 28 de novembro do 2008, en calidade de "Colección Visitable".

Esta experiencia museística comeza a súa andaina no 2004 coa idea de amparar, rescatar, defender, restaurar, expoñer, estudar, investigar e divulgar o patrimonio etnográfico e histórico-artístico da Ribeira Sacra. O proxecto iníciase dun xeito modesto en dúas salas, coa vocación de ir medrando e facendo museo.

A idea, dende o comezo, foi a de integrar e combinar os espazos expositivos das salas, no interior dos edificios, co entorno da finca, os xardíns, a horta, as construcións adxectivas, o castro e o bosque; coa intención de que os visitantes poidan alternar a visita interior co paseo exterior. O propio nome de Ecomuseo xorde da combinación de etnografía, historia e natureza que se da en Arxeriz..."

 

                      Este é o link do Ecomuseo de Arxeriz.

 

Saber o importante:

Primeiro : O horario.

Si vamos pola tarde a entrada é a 17:00 e a salida seróa as 20:00

É polo que decia de ir a tomar un café ou o que apeteza ao bar que hai na praia da Cova.

O ideal sería a visita guiada pero esa é pola mañán.

Ollo: De mayo a octubre: mércoles a domingo de 11:00 a 14:00 e de 17:00 a 20:00. De novembre a abril: mércoles a domingo de 10:30 a 14:30.

 

Decir que a visita a este museo é imprescindible, conozo o museo, fai 10 anos ou así visiteino,  xa que o tema dos ríos, que é a miña especialidade, dentro das miñas páxinas, fan uso e está atento as súas investigacións e achegas.

Así o tema das barcas do río Miño téñeno moi estudiado e merece a pena velo:

Ver a miña páxina sobre as Barcas de pesca  do Miño:

No museo de Arxeriz atopamos unha parte importantes das que trato na miña páxina:

 Barca das dornas, tamén moi usada polas zonas de Chantada e Os Peares; en tempos por suposto.

 

 

Barco das dornas. Este barco consta de dous cascos, flotadores construidos a partir de troncos de madeira rebaixados a golpe de trencha e que se chaman dornas, sobre elas asentase unha plataforma construida con tablas.

 

 

Nesta fotografía da miña visita con amigos, o museo de Arxeriz, vese o  Barco das Dornas,  coas dúas dornas á beira do barco e que por abaixo non ten nada co cal a flotación é perfecta e ademais é unha navegación silenciosa. É un barco típico de pesca e moi usado na zona. Permite aproximarse sin facer moito ruído, o cal é moi bon para a pesca.

Visita do día 05/05/2023.

 

 

Gústame moito esta fotografía que sacou Esperanza Peña, compañeira da pandilla de amigos, que estuvemos vendo o museo, xa que polo seu enfoque vese como montan o museo con fotografías apropiadas á barca. De feito vense dous pescadores nos Peares nunha destas barcas e no fondo a dereita un tronco que mostra como se fan as dornas que a compoñen. Tamén se ve unha Barca de Pousa.

 

Houbo destos barcos dende Belesar ata A Guarda.

Imaxen e texto sacada deste link

http://www.concellodechantada.org/spa/cultura_barcas.htm

 

Ou as barcas de pousa:

Barca da pousa:

Son barcas utilizadas na Ribeira Sacra para pasar os culeiros dende a finca á bodega. Outras veces tamén se pasan outros tipos cargas.

 

 

Esta fotografía está sacada da miña páxina sobre  Os rios galegos., concretamente do dicionario fluvial na entrada barcas.

 

Este barco da pousa  está no museo de Arxeriz. A dereita un tronco para facer unha das dornas.

 

Fotografías sacadas da ficha que ten Adela Leiro e Mon Daporta do río Miño; por certo unha xoia. Enhoraboa.

 

A misma barca con pousa pero cos culeiros.

A barca anterior pasando os culeiros cheos de Uva na vendimia. Simplemente aproveitaban para pasar da finca á zona da bodega para pisar as uvas.

Decir que nas "salas fluviais" do Museo está moi ben representado o tema dos barcos e barcas, así teñen os grandes barcos para pasar a xente incluso con ganado ou carros si fai falta, ata o batuxo, as lanchas da Lagoa de Antela ou os  carochos de Portugal. Todo barcas que foron incorporando pouco a pouco.

Tamén teñen moi estudiados os encoros tanto dos Peares como o de Belesar e os pueblos que desapareceron con estes encoros. Moitas fotografías e un mesado onde teñen os pobos todos que quedaron asolagados polo encoro de Belesar.

Noutra sala teñen moitos aparellos de pesca dende as canas, nasas, boiterón, caneiros, redes típica como a miudeira e a chumbeira, etc.

Nela podedes ver directamente algunhas das artes que tanta fama deu o río Miño:

 

Resumen feito polo gran etnógrafo galego Xoaquín Lorenzo Fernández.

 

Neste resumen de aparellos tendes a maior parte de aparellos de pesca utilizados no río Miño. Pois ben no Museo podedes ver moitos deles. Tamén o aparello usado nos caneiros, famosos sobre todo na provincia de Lugo.

Sorprendeume gratamente que no museo tuveran a rede anguieira que se utilizaba nos caneiros para coller anguías, e que Sonia. a guía do museo,  explicou perfectamente como se utilizaba.

Non saquei fotografía xa que na miña páxina, concretamente no dicionario fluvial explico con todo tipo de detalle a utilización dos caneiros e nela teño esta fotografía:

Unha mágoa que os caneiros quedaran totalmente sin utilidade no río Miño debido os encoros, había moitísimos no río Miño sobre todo dende o Saviñao ata ben pasado Lugo. Esta rede ou outra similar está neste Museo de Arxeriz...

 

As explicacións foron moi boas, nesta última visita atendeunos Sonia que centrou moi ben os temas e explicou dabondo cada un dos materiais etnográficos do museo.

 

Outros tema etnográficos estuveron dedicados o viño e as vendimias,  un tema básico nesta zona, estamos na Ribeira Sacra do Miño, un lugar con viños de alta calidade e bodegas moi importantes. Unha mágoa que o encoro de Belesar estragara algunhas das mellores fincas...O progreso...

 

No local de exposición teñen unha chea de pipas e bocois, así como cántaros de medición do viño. Tamén alambiques de todo tipo.

Na fotografía de Esperanza Peña vese o clásico recipiente, unha pipa especial,  onde se pisaba o viño recién vendimiado. Tamén colgados os famosos "pelexos" que en tempo se usaban para transportar o viño. Sonia con moito detalle explicou como se facían estos recipientes e sobre todo como se poñían esas especies de cordas, feitas de polas de salgueiro para suxetar perfectamente a madeira. Moi interesante todo.

No se esqueceu de comentar a importancia que tiña a cabra na época das vendimias, xa que ao final na comida de celebración era o plato principal. Na fotografía, colgados da trabe, vense algúns destos pelexos.

Por suposto todo ó relacionado coa viticultura tradicional.

Rematou a visita ao museo cunha visita ao Pazo, do século XVII; pero polo medio tamén había , hórreos,   unha capela e un castro.

Sonia explicou de quen era actualmente o Pazo e a súa historia, así como os escudos que están na entrada.

 

Marabillosa fotografía dun balde para ir a fonte e traer auga pra casa. Aquí Sonia contounos máis dunha anécdota relacionados cunha moza que cando chegaba a casa, as veces, caíalle o balde e tiña que volver á fonte  buscar, outra vez,  a auga...cousas de amores...xa se entende...iría encantada.

A fotografía é de Esperanza Peña.

Nota: dime Pili Aira, que en Calvos (Vilasouto -O Incio)  non lle chamaban balde, o nome era sella, efectivamente sella é nome galego "...recipiente de forma troncocónica, feito con doelas de madeira suxeitas con aros de metal, que se emprega para transportar e conter auga"

 

Esta fotografía é de Teresa Velasco. Outra compañeira do grupo que estuvemos vendo o Museo. Estas árbores, neste caso carballos, sorprendéronos a todos pola súa antiguedade. Este dende longo non lle faltaría moito para os 500 anos.

 

 

O entorno é marabilloso, mismo a chegada e no camiño que leva ao Castro de Arxeriz hai carballos con moitísimos anos, como este da fotografía. Todo moi ben coidado.

 

No castro estase a traballar actualmente.

 

O Castro de Arxeriz está a 300 m do Pazo.  Fotografía de Google Earth.

 

Fotografía do Castro de Arxeriz de Andrés Glez. Castro, sacada dende un dron.

Esta fotografía está sacada deste video sensacional de Andrés.

 

Fotografía do Castro de Arxeriz, sucalco que da ao oeste da zona, ao fondo o Cabo do Mundo, e a praia de Cova.

A fotografía, tamén marabillosa,  é de Teresa Velasco.

 

 

Actualmente,  mes de maio de 2023,  está excavado unha parte do Castro e feito na entrada un simil dunha vivenda do castro. Todo moi ben pensado.

Fotografía de Esperanza Peña.

 

Aproveito para das as grazas as compañeiras Esperanza Peña e Teresa Velasco polas súas fotografías que enriquecen este pequeno traballo.

 

 

A maior parte da flora que hai no traxecto está debidamente indicada cós seus nomes

Levan dende o ano 2004, ampliando e perfecionando o ecomuseo.

 

 

Unha chea de cousas moi interesantes.

Imprescindible a súa visita.

 

                                                                           

Ata aquí a chuleta da excursión.

 

 

 

 

Salir a Calvos.

 

 

 

 

 

BIBLIOGRAFÍA DESTE TRABALLO:

 

Este traballo concreto ten dúas fontes principais

(1) O gran libro "Cuaderno del Románico en la Ribeira Sacra" o mellor libro que conozo sobre este tema.

 

 

Autor Francisco José Ruíz Alderguía.

Ediciones La Rectoral Ver Sacrum 2011.

Deste libro saquei o máis importante xa que o autor é un auténtico detallista a hora de describir cada elemento do noso gran patrimonio, neste caso a Ribeira Sacra.

 

(2) As miñas visitas pola zona sempre con guías especializadas. Unha posibilidade que me deu Concellos como O Saviñao o facer as excursións ao patrimonio da zona da man de guias expertas e con montaxes  distintos, acudir cada un do seu lugar que quixera e logo compartir os vehículos de cada uno. Unha gran idea. Ano 2013 por exemplo.